Хувиарлалтын хэмжээ: Позицыг зах зээлийн хэлбэлзэлд тохируулан удирдах нь

Форекс зах зээл бол тасралтгүй өөрчлөгдөж, янз бүрийн нөхцөлд арилжаачдаас уян хатан сэтгэлгээ, зөв капиталын удирдлагыг шаарддаг орчин юм. Проп фирм дээр арилжаа хийдэг трейдерүүдэд хамгийн том сорилт бол зөвхөн ашиг гаргах бус, харин тогтвортой гүйцэтгэлийг хадгалж, drawdown-ийг хязгаарлан, эрсдэлийг ухаалгаар удирдах явдал байдаг. Энэ нөхцөлд хувиарлалтын хэмжээ (position sizing) гэдэг ойлголт гол түлхүүрийн нэг болдог.

Позицыг ямар хэмжээгээр нээх нь зөвхөн ашигт ажиллагаанд бус, мөн стратегийн урт хугацааны тогтвортой байдал, проп шалгалт даван туулах магадлалд шууд нөлөөлдөг. Нэг ижил стратеги хоёр өөр арилжаачны гарт тэс өөр үр дүн гаргаж болох бөгөөд ялгаа нь тэдний position sizing болон capital allocation аргачлалд оршдог.

Энэ нийтлэлд бид хувиарлалтын хэмжээг зах зээлийн хэлбэлзэл, капиталын өөрчлөлт, correlation, volatility зэрэг хүчин зүйлд хэрхэн уялдуулах талаар нарийвчлан авч үзэх бөгөөд зөвхөн онол бус практикт хэрэгжүүлж болох санаануудыг танилцуулна.

1. Хувиарлалтын хэмжээний суурь ойлголт

Position sizing бол арилжааны системийн үндсэн тулгуур. Энэ нь энгийнээр хэлбэл, нэг арилжаанд хэдэн лот эсвэл хэдэн нэгж хөрөнгө оруулах вэ? гэсэн шийдвэр юм.

• Хэт том хэмжээтэй орох нь зах зээлийн богино хугацааны хэлбэлзэлд өртөмтгий болгож, сэтгэлзүйн дарамт бий болгоно.
• Хэт бага хэмжээтэй орох нь боломжийн өгөөжийг алдахад хүргэнэ.

Энгийн аргаар position sizing хийх нь fixed lot эсвэл fixed % equity дээр суурилдаг боловч энэ нь зах зээлийн динамик өөрчлөлтийг тооцохгүй орхидог сул талтай. Жишээ нь, EUR/USD дээр нам хэлбэлзэлтэй үед болон NFP мэдээ гарсны дараах өндөр хэлбэлзэлтэй үед ижил хэмжээний лотоор арилжаа хийх нь эрсдэлийн хувьд адилхан биш юм.

Тиймээс илүү ухаалаг арга бол динамик position sizing, өөрөөр хэлбэл зах зээлийн нөхцөл болон өөрийн equity-ийн өөрчлөлтөд тохируулан хэмжээ тогтоох юм.

2. Зах зээлийн хэлбэлзэлд суурилсан хувиарлалт

Зах зээл тайван үед 30 пипсийн stop loss хангалттай байж болох ч хурдтай үед 80–100 пипс шаардлагатай болж болно. Хэрэв арилжаачин лотын хэмжээг тогтмол байлгавал stop loss-ийн алдагдлын хэмжээ эрс нэмэгдэнэ.

Иймээс volatility-д суурилсан sizing ашигладаг. Хамгийн түгээмэл арга бол ATR (Average True Range) үзүүлэлт ашиглах.

• ATR өндөр үед → бага лотоор орох
• ATR бага үед → харьцангуй их лотоор орох

Жишээ нь:

• 1% equity-г эрсдэлд оруулах гэж төлөвлөсөн бол
• Stop loss-ийн хэмжээ ATR дээр үндэслэнэ
• Лотын хэмжээг (risk $ ÷ SL pips × pip value) томъёогоор тооцно

Энэ нь зах зээлийн өөр өөр нөхцөлд тогтвортой эрсдэл хадгалах боломж олгоно.

3. Equity-д уялдуулсан динамик хувиарлалт

Тогтмол эрсдэл буюу fixed fractional method хамгийн өргөн хэрэглэгддэг. Жишээлбэл, нэг арилжаанд equity-ийн 1%-ийг л эрсдэлд оруулна. Equity өсөхөд position sizing автоматаар өснө, буурахад багасна.

Гэвч проп фирмийн шалгалтын үед drawdown хязгаар хатуу байдаг тул илүү нарийн dynamic risk scaling хэрэгтэй болдог.

• Equity өсөх бүрд эрсдэлийг пропорциональ бус байдлаар өсгөх (convex allocation)
• Equity буурахад эрсдэлийг илүү хурдтай бууруулах (concave scaling)

Энэ арга нь survivorship probability-г нэмэгдүүлж, алдагдлын цуваа үед дансыг хамгаална.

4. Корреляци ба Trade Clustering

Трейдерүүдийн гаргадаг нийтлэг алдаа бол хэд хэдэн хос дээр зэрэг позици нээхдээ тэдгээрийн хамаарлыг үл тоох явдал юм. Жишээлбэл: EUR/USD болон GBP/USD зэрэгцэж хөдөлдөг тул хоёуланг нь оруулах нь үнэндээ нэг том эрсдэлтэй тэнцүү.

Dynamic allocation хийхдээ correlation-adjusted sizing зайлшгүй шаардлагатай.

• Хэрэв хоёр арилжаа 90% хамааралтай бол → нэг том позици гэж үзэж нийт эрсдэлийг багасгах
• Хэрэв арилжаа хоорондоо бага хамааралтай бол → илүү олон байрлал зэрэг авч diversification хийх боломжтой

Ингэснээр арилжааны портфолио илүү тогтвортой болно.

5. Volatility Clustering ба Adaptive Risk

Санхүүгийн зах зээлд хэлбэлзэл тогтмол бус, тодорхой үеүүдэд бөөгнөрөл (volatility clustering) үүсдэг. Өөрөөр хэлбэл, өндөр хэлбэлзэл өндөр хэлбэлзлийг дагуулдаг, тайван үе тайван үеийг дагуулдаг гэсэн үг.

Dynamic sizing хийхдээ volatility clustering-ийг тооцвол илүү нарийн удирдлага боломжтой:

• GARCH загварууд ашиглан volatility-ийн ирээдүйн магадлалыг тооцоолж болно.
• Өндөр хэлбэлзэл таамаглагдсан үед position size бууруулах
• Тайван үед илүү их эрсдэл авах

Энэ бол risk budgeting-ийн илүү дэвшилтэт хувилбар юм.

6. Хувиарлалтын сэтгэлзүйн өнцөг

Техникийн аргаар зөв хэмжээг тогтоох нэг хэрэг, харин түүнийг сэтгэлзүйн хувьд даах нь өөр хэрэг. Хэт жижиг position size нь трейдерт сонирхолгүй санагдаж сахилга бат алдагдах эрсдэлтэй. Хэт том position нь айдас, стресст автуулж системээс хазайхад хүргэнэ.

Проп фирм дээр амжилт гаргагчдын нийтлэг зан төлөв бол:

• Эрсдэлээ жижигхэн боловч тогтмол хадгалдаг
• Equity өсөхөд өөрийн psychological comfort zone-оо харгалзан эрсдэлийг аажмаар нэмэгдүүлдэг
• Томоохон алдагдлын дараа эрсдэлийг бууруулж, сэтгэлзүйн тогтвортой байдлаа сэргээдэг

7. Практикт хэрэгжүүлэх алхамууд

1. Risk per trade-ээ тодорхой болго (жишээ нь equity-ийн 1%).
2. Volatility measure сонго (ATR эсвэл GARCH гэх мэт).
3. Position size тооцохдоо risk ÷ stop loss зарчмыг баримтал.
4. Хэд хэдэн хос зэрэг арилжаалах бол correlation-adjustment хий.
5. Equity буурахад эрсдэлийг хурдан бууруулах scaling систем хэрэгжүүл.
6. Өөрийн сэтгэлзүйн тав тухтай хэмжээг тогтоож, хэт жижиг эсвэл хэт том алдаа гаргахгүй байх.

Хувиарлалтын хэмжээ бол арилжааны стратегийн зүрх сэтгэл юм. Зах зээл өөрөө тогтмол биш учраас static бус, харин dynamic allocation ашиглах нь проп трейдерийн амжилт, шалгалт даван туулах магадлалд асар их нөлөөтэй.

Volatility, equity-ийн өөрчлөлт, correlation, clustering зэрэг хүчин зүйлсийг тооцон position sizing хийх нь зөвхөн алдагдлаас хамгаалаад зогсохгүй тогтвортой өсөлтөд хүргэж чадна.

Форекс арилжаа бол зөвхөн entry болон exit-ийн тухай биш, харин эрсдэлийг зөв хэмжээгээр авч сурах урлаг юм. Проп фирмүүд ч трейдерүүдийг шалгахад хамгийн их анхаардаг зүйл нь яг энэ — эрсдэлээ хэрхэн удирдаж, position size-аа ухаалгаар тогтоож байна вэ гэдэгт оршдог.